आयुष्याचे मॅन्युएल

माणसाने आयुष्य कसे जगावे, समाजातील नीती नियम काय असावेत याबद्दल आपल्याला लहानपणापासून काही गोष्टी शिकवल्या जातात. आपला धर्म हा आपले हे नीती नियम ठरवण्यात फार महत्वाची भूमिका बजावतो. आज धार्मिक विद्वेषाच्या आणि दहशतवादाच्या जगात असताना थोडक्यातच पण खूप काही सांगून जाणारा हा लघुपट नक्की बघाच..!

हे असेच का असते, वेगळे का नाही असे बालमनाला पडणारे सहज सुलभ प्रश्न नितीनियमांमध्ये बदल करण्यास बहुतांशवेळा तयार नसणाऱ्या पालकांच्या विरोधात दबून जातात, नष्ट होतात. स्वतंत्रपणे विचार करण्याची सवय आणि क्षमताच जणू नष्ट होते.

या लघुपटातील छोटा नायक मात्र ठरवतो की, आयुष्य जगायचे जे नियम एका पुस्तकातून मला सांगितले आहेत त्याचा वेगळा अर्थ मी लावणार किंवा ते सोडून देऊन मी वेगळेच काहीतरी निर्माण करणार!

कोणत्याही परिवर्तनाला घाबरून असणारा पांढरपेशा समाज, बदलाला विरोध करणारे पारंपारिक विचारसरणीचे लोक, हे वागणे बरोबर ते वागणे चूक असे काहीतरी ठरवल्याने व्यक्तिगत आयुष्यात काहीतरी गमावणे, वेगळे काहीतरी करणाऱ्यांबद्दल पांढरपेशा समाजाला असलेली अढी अशा विविध गोष्टी दाखवत हा लघुपट फार सुंदरपणे पुढे सरकतो.

अखेर मात्र लघुपटाचा छोटा नायक निर्धाराने बदल करतो आणि जगाला तोंड देतो. त्याच्या लक्षात येतं की असे बदल करणाऱ्या मंडळींनी जग किती सुंदर आणि वैविध्यपूर्ण करून ठेवलं आहे!

सुंदर एनिमेशन, ‘कपाट व ड्रौवर’ यांचा अत्यंत प्रभावी प्रतीकात्मक उपयोग यामुळे हा लघुपट वेगळीच उंची गाठतो. थेरामीन ट्रीज आणि क्वलीया सूप दोन भावांनी मिळून या अप्रतिम लघुपटाचे दिग्दर्शन केले आहे.

नक्की बघा ८ मिनिटांचा लघुपट ‘आयुष्याचे मैन्युएल’ अर्थात- Instruction Manual for Life!

http://www.filmsforaction.org/watch/instruction_manual_for_life/

- तन्मय कानिटकर

(दि. ३० नोव्हेंबरच्या दै. लोकमत मध्ये प्रसिद्ध http://onlinenews1.lokmat.com/staticpages/editions/today/main/DetailedNews-All.php?nid=OxygenEdition-57-1-29-11-2012-ea98a&ndate=2012-11-30&editionname=oxygen )

जमीन कोणाची?

जगाच्या सर्व भागात एखादा भूप्रदेश कोणाचा आहे यावरून वर्षानुवर्षे भीषण युद्धे झाली. आपल्या भारताची पाकिस्तान आणि चीन या शेजाऱ्यांशी मुख्यत्वे याच मुद्द्यावरून युद्धे झाली आहेत. युरोप, आफ्रिका, आग्नेय आशिया, आखाती देश, सर्वत्रच अमुक अमुक जमीन कोणाची यावरून युद्धे झाली आहेत आणि अजूनही सुरूच आहेत.

या युद्धांमध्ये प्रचंड रक्तपात होतो आणि कित्येक निष्पाप नाहक मारले जातात, कित्येक सैनिक शहीद होतात.

असाच एक रक्तरंजित इतिहास असलेला भूप्रदेश म्हणजे इस्त्रायल-पैलेस्टाइन. ‘जेरुसलेम’च्या आसपासचा प्रदेश. सतत युद्धजन्य. या भूभागावर कित्येक वंशाच्या, धर्माच्या लोकांनी राज्ये केली. हा भूभाग मिळवण्यासाठी लाखो लोक मारले गेले. असिरीयन, इजिप्शियन, बायझेन्टाइन, बाबिलोनियन, ग्रीक, रोमन, ख्रिश्चन क्रुसेडर, अरब, तुर्क, ब्रिटीश, ज्यू, पैलेस्टिनी मुस्लीम, इस्त्रायली लष्कर, पैलेस्टिनी सैनिक...कितीतरी लोकांनी या जमिनीवर रक्त सांडले! 

गेल्या शेकडो वर्षात या भूमीवर सातत्याने लढाया झाल्या. आणि अंतिमतः विजय प्रत्येकवेळी मृत्युच्या दूताचाच झाला हे अतिशय सुटसुटीत सोप्या पण प्रभावीपणे एनिमेशनच्या सहाय्याने या अवघ्या ३ मिनिटांच्या फिल्म मध्ये दाखवण्यात आले आहे. प्रत्येक वंशाचा-धर्माचा राजा आधीच्या राजाला मारून त्या भूमीवर येतो आणि ‘धिस लैंड इज माइन’ (ही जमीन माझी आहे) असे गातो. पण त्याचीही तीच गत होते जी आधीच्या राजांची झाली.

युद्धांचा शेवट हा मृत्युच्या भीषण अशा तांडवात होतो.

आजच्या सर्वत्र अस्थिरता पसरलेल्या जगात, दहशतवादाच्या आणि अणूयुद्धाच्या छायेत आपण असताना हा चित्रपट जागतिक शांतता आणि सलोख्याचा संदेश देतो. आवर्जून बघा हा लघुपट- This land is Mine!

http://www.filmsforaction.org/watch/this_land_is_mine/

-    - तन्मय कानिटकर

ग्रीनअर्थ

(दि. २३ नोव्हेंबर २०१२ रोजी दै. लोकमत मध्ये प्रसिद्ध. http://onlinenews1.lokmat.com/staticpages/editions/today/main/DetailedNews-All.php?nid=OxygenEdition-57-1-22-11-2012-f2913&ndate=2012-11-23&editionname=oxygen) 

पैशाची गोष्ट

गेल्या काही वर्षात जगात, विशेषतः पाश्चिमात्य देशात निर्माण झालेल्या आर्थिक प्रश्नांमुळे, अनेक देशांच्या कोलमडलेल्या अर्थव्यवस्थांमुळे जगभरचे अर्थतज्ञ या विषयात आपले डोके घालून यातून बाहेर पडण्याचा मार्ग शोधत आहेत.

भारतातही नुकतेच काही महत्वपूर्ण निर्णय घेत सरकारने आर्थिक सुधारणांची घोषणा केली. त्यावर विरोध-पाठींबा असे खेळ चालू आहेतच. यासगळ्या पार्श्वभूमीवर सामान्य नागरिक म्हणून नेमका पैसा निर्माण कसा होतो आणि त्यासंदर्भातले भीषण प्रश्न उभे कसे राहतात हे आपण माहित करून घ्यायला हवं.
पण अर्थशास्त्र हा किती किचकट आणि कंटाळवाणा वाटणारा विषय! अशा विषयात रस कसा वाटणार?!

कदाचित याच विचारांनी ‘इडो झैफमन’ नावाच्या व्यक्तीने एक अवघ्या ४ मिनिटांचा माहितीपट बनवला आहे, ज्याचे नाव आहे “द मेकिंग ऑफ मनी” म्हणजेच पैशाच्या निर्मितीची गोष्ट! (‘मनी मेकिंग’ची म्हणजे पैसा कमावण्याची गोष्ट नव्हे!). “द मेकिंग ऑफ मनी” असं नाव देत दिग्दर्शकाने सुरुवातीलाच सुंदर श्लेष साधला आहे.

ही आहे पैशाची गोष्ट! इतिहासपूर्व काळातील वस्तूंची देवाण घेवाण असलेली बार्टर पद्धत ते सोन्याच्या बदल्यात मिळणारा कागदी पैसा, आणि आता सोन्याशिवायच निर्माण होत जाणारा पैसा अशी रंजक मांडणी करत हा माहितीपट पुढे सरकतो. पैसा कसा निर्माण होतो हे सांगतानाच आता या पैशामुळे नेमका प्रश्न कसा निर्माण झाला आहे हेही आपल्यासमोर येते.

आणि अखेर यावर काहीतरी ठोस उपाय करायला हवा आहे हे सांगतानाच कोणत्याही बदलाची सुरुवात स्वतःपासून होते या महात्मा गांधींच्या वाक्याची आठवण करून देत माहितीपट संपतो.

एनिमेशनचा सुंदर वापर, थोडक्यात पण नेमकी माहिती आणि अवघी ४ मिनिटांची लांबी या शॉर्टफिल्मच्या जमेच्या बाजू!

नक्की पहा- “द मेकिंग ऑफ मनी” http://www.filmsforaction.org/Watch/The_making_of_money/

-    तन्मय कानिटकर

(दि. २ नोव्हेंबर २०१२ च्या दै. लोकमत मध्ये प्रसिद्ध http://onlinenews1.lokmat.com/staticpages/editions/today/main/DetailedNews-All.php?nid=OxygenEdition-57-1-01-11-2012-9bc8c&ndate=2012-11-02&editionname=oxygen&utm_campaign=Oxygen&utm_source=twitterfeed&utm_medium=twitter)